Nieuwsbrief 12
Geplaatst: 01 aug 2024, 12:09
Nieuwsbrief 12 met 5 pareltjes van het forum
Springspin – Menemerus semilimbatus uit het geslacht Menemerus en de familie Salticidae
Springspin algemeen:
De familie van de springspinnen bestaat uit 5423 soorten in 575 geslachten. De lichaamslengte varieert van 2 tot 16 mm.
Gezichtsvermogen
Het visueel systeem van de springspinnen is het hoogst ontwikkeld van alle spinnen en wellicht zelfs van alle geleedpotigen.
Ze hebben vier grote, naar voren gerichte ogen, waarvan de middelste de grootste zijn.
De middelste ogen zijn net telelenzen met een hele kleine beeldhoek en zeer goede gezichtsscherpte.
De ander twee ogen ernaast hebben een overlappende beeldhoek van ongeveer 60 graden, zo kunnen ze heel goed afstand inschatten, vormen en bewegingen waarnemen.
De ogen reflecteren in het donker en als er licht op valt.
De sprong
Voordat springspinnen een sprong wagen spannen ze eerst een veiligheidsdraad, voor het geval er iets mis gaat. Ze springen door de voor- en achterpoten snel hydraulisch te strekken, zo vangen ze prooien en ontsnappen ze aan vijanden.
Ze kunnen vijf tot zes keer hun lichaamslengte springen.
Voortplanting
De eieren worden ingepakt in een zijden eierzakje en verstopt tussen planten, in schorsspleten en in mos. Het vrouwtje bewaakt ze tot ze uitkomen.
Leefwijze
De spinnetjes verblijven graag op warme, zonnige plaatsen. Bij slecht weer verstoppen ze zich in kleine zijden nestjes in scheuren en spleten, waar ze ook de winter doorbrengen.
De zeldzame Menemerus semilimbatum zijn vrij grote springspinnen van ongeveer 6.5-8.4 mm groot waarbij het mannetje net iets kleiner is dan het vrouwtje.
Het achterlijf en de kop zijn wat afgeplat en zijn bedekt met korte, dichte, grijswitte haren.
De palpen of tastsprieten ontstaan uit de monddelen en dienen net als bij insekten als tastorgaan.
Bij de mannetjes hebben ze ook een functie als geslachtsorgaan. Deze palpen zijn harig en witachtig van kleur.
De geslachtsopening van het vrouwtje zit aan de buikzijde.
De zijkant van hun schild is wit met kleine driehoekige markeringen in het midden.
De poten zijn lichtbruin met donkere ringen en vlekken. Het achterlijf is geel tot grijsachtig met heldere V-vormige markeringen.
Deze spinnetjes zijn een invasieve soort en leven in tuinen, binnen en buiten huizen. Meestal worden ze gezien op de muren van gebouwen waar ze hun prooi besluipen.
Bronvermelding Wikipedia, Waarnemingen en Google
Foto 1: Bart-Jan Baaijens, augustus 2023 in Portugal
Foto 2: Danny VG, 23 september 2023 in Frankrijk
Schuimcicade - Philaenus spumarius
Jullie kennen misschien wel die slijmerige schuimhoopjes die aan sommige planten of stengels te zien zijn. (zie foto 2)
De schuimcicade wordt ook wel spuugbeestje, koekoeksspog of schuimbeestje genoemd.
Het is een insect die behoort tot de onderorde van de cicaden.
In Nederland en België is het de meest voorkomende cicade.
De lichaamslengte is ongeveer 5 tot 7 mm, de volwassen cicade heeft vleugels die bruin tot bruingrijs zijn met soms lichtere vlekken.
De larven ook wel nimf genoemd, verschijnen in mei. Ze zijn bleekgroen tot bleekgeel van kleur.
Ze vormen het schuim door lucht uit te ademen in vocht wat door de anus wordt uitgescheiden, het zg. koekoeksspog. Ze leven in een schuimnest om hun tere huid te beschermen tegen uitdroging door de zon en andere dieren die trek hebben in een lekker hapje, zoals spinnen, vogels en wespen.
Totdat de nimf een volwassen insect is met vleugels blijft hij in het schuim. Dit proces duurt 30 tot 100 dagen en in die tijd verveld de larve ongeveer 5 keer.
De volwassen cicades kunnen wel tot 70 cm weg springen. De springkracht die ze ontwikkelen is 400 keer hun lichaamsgewicht, ter vergelijking, bij vlooien is dit 135 -, bij sprinkhanen 8 - en bij mensen hooguit 3 maal hun lichaamsgewicht.
De schuimcicade komt voor op verschillende planten, ze hebben een voorkeur voor de lavendel en de wilg. Maar ook op grassen en houtige struiken kan de cicade gevonden worden.
Bronvermelding: Wikipedia en tuinadvies
De foto’s zijn van Paul Dirksen
De Snotolf – Cyclopterus lumpus
De snotolf, ook wel lompvis genoemd, is een straalvinnige vis uit de familie van de snotolven en de orde van de schorpioenvisachtigen.
Uiterlijke kenmerken
De snotof is een wat plompe, rondachtige, ovale vis met een ruwe schubloze huid met benige platen, waarin in zeven lengte rijen knobbels staan.
De voorste rugvin ontbreekt, daar is de rug verhoogd. De tweede rugvin is normaal..
De buikvinnen zijn vergroeid tot een soort zuigschijf waarmee ze zich vast kunnen houden op harde ondergronden.
De bek is afgeplat met grote ogen.
Het vrouwtje is wat groter dan het mannetje en kan max. 61 cm worden en is 9500 gram zwaar.
Leefwijze en verspreiding
De snotolf is een traag zwemmende zoutwatervis die zijn voedsel zowel in het vrije water vind als op de bodem. Ze komen voor in het noorden van de Atlantische oceaan, de Noordzee en de Oostzee op 400 meter diepte.
Voortplanting
In de paaitijd wordt het vrouwtje helder blauwachtig groen van kleur en het mannetje roodachtig, ze gaan dan naar de bodem om te paaien en eieren te leggen.
In ons land komen ze in de winter naar de kust om daar op steenbeschoeiing eipakketten af te zetten.
In de Oosterschelde en het Grevelingenmeer zijn de Snotolven dan te zien tot eind april.
De eitjes hebben een roze kleur die alleen verzorgt en bewaakt worden door het mannetje.
Hij waait met zijn vinnen om zuurstofrijk water over de eitjes te laten gaan en hij verlaat de eipakketten niet, zelfs niet als ze droog vallen blijft hij erbij!
Wat een held
De eitjes komen na 6 tot 8 weken uit.
De kleine snotolfjes (mooi woord voor galgje) blijven het hele voorjaar tussen het wier en groeien snel.
De eitjes worden gebruikt als betaalbaar alternatief voor de kostbare kaviaar en verkocht onder de naam "lompviseieren".
De snotolf staat in IJsland afgebeeld op de achterkant van de 100 kronen munt.
In sommige aquaria kan de snotgolf bekeken worden en in sommige restaurants staat de snotolf zelfs op het menu.
Bronvermelding: Wikipedia, Stichting Anemoon.
De foto is van Mike en staat op het forum.
Prachtbeer – Utetheisa pulchella
De prachtbeer is een zeer zeldzame trekvlinder uit de familie van de spinneruilen en onderfamilie van de beervlinders. Ze vliegen zowel ’s nachts als overdag.
Kenmerken
De voorvleugellengte is 15 tot 22 mm, deze is crèmekleurig met een onregelmatig patroon van rode hoekige stippen met iets kleinere zwarte vlekjes.
De achtervleugel is wit met een onregelmatige zwarte zoom en meestal een donkere middenvlek.
Levenscyclus
De rupsen komen voor van juli tot mei, de soort overwinterd in Zuid-Europa als rups.
De rupsen worden tot 30 mm lang, hebben een grijsachtig lichaam met over de rug en aan beide flanken geelachtige, witte brede lengte strepen.
Over de rugzijde van elk segment enkele rode en zwarte dwarsbanden. Op kleine z.g. wratjes grijze en zwarte haren. De kop is roodachtig bruin met een witachtige Y-tekening.
De waardplanten zijn diverse kruidachtige planten, vooral met ruwe bladeren, in ons land zijn dat de ossentong, Bernagie en slangenkruid. In Spanje de zonnewende.
Van maart tot oktober vliegen ze in meerdere generaties. Ze kunnen overdag makkelijk verstoord worden.
Verspreiding
Zoals al genoemd is het in ons land een zeer zeldzaam voorkomende trekvlinder waarvan er slechts negen waarnemingen werden gemeld in 2006 en dat was een gunstig trekvlinderjaar.
Het jaar 2022 was een zeer goed trekvlinderjaar in ons land doordat er een aantal weken lang een warme wind uit het zuiden waaide waardoor er enkele honderden waargenomen werden.
Mondiaal gezien komt de trekvlinder voor van Afrika tot het noordelijke Middellandse Zeegebied en naar het oosten tot Midden- en Zuid-Azië.
In de gunstige jaren ontwikkelen zich in Noord-Afrika grote aantallen, de vlinders trekken dan via Gibraltar tot Midden-Europa waar zij in wisellende aantallen worden geregistreerd. Ze zijn ook vastgesteld in Engeland en Schotland.
Bronvermelding: Wikipedia en de Vlinderstichting
De foto is van Paul Kersten
Amsterdamse Waterleidingduinen, 10-2022
Akkerdistelboorvlieg – Xyphosia miliaria
De akkerdistelboorvlieg is een vliegensoort uit de familie van de boorvliegen. Ze hebben een geel/oranje kop en lijf, met weinig haren.
Op de vleugels zitten zwarte vlekjes van verschillende grootte.
Boorvliegen (Tephritidae) zijn een familie uit de orde vliegen en muggen ook wel tweevleugeligen (Diptera) genoemd.
Kenmerken
Deze soortgroep vliegen hebben hele mooie tekeningen van vlekken, banden of zigzagstrepen op de vleugels.
Op het eerste gezicht kunnen ze op een sprinspin lijken. De lichaamslengte is maximaal 1,5 cm
Voortplanting
Het vrouwtje legt eitjes in een plant met behulp van haar puntige legboor, die vaak langer is dan de rest van het lichaam.
De eitjes worden apart of groepsgewijs afgezet onder de schil van de vruchten van de plant.
Leefwijze
Een aantal soorten is als larve een zg. bladmineerder en graaft gangen in de bladeren, die mijnen worden genoemd.
Er zijn ook soorten waarvan de larve parasiteren op andere insecten.
De volwassen vliegen voeden zich met plantensappen en vocht uit rottend organisch materiaal.
Verspreiding
De familie komt wereldwijd voor.
Schadelijkheid
Er zijn enkele soorten die schadelijk zijn voor fruitbomen o.a. de kersenbomen en rozen, ook in rozenbottels zijn larven gevonden.
Er zijn 83 soorten boorvliegen in Nederland en 20 soorten in de aangrenzende landen.
De akkerdistelboorvlieg
Deze heeft een legboor van 5 tot 8 mm en komt voor van mei tot september. Ze eten nectar van, de naam zegt het al, de akkerdistel, speerdistel, boerenkool jonker, boerenwormenkruid en pastinaak.
Foto: Bert de Ruiter, Drenthe (05-06-2017)
Bronvermelding Wikipedia en Natuurlexion
Met dank aan onze moderator, Ingrid, voor de samenstelling van de nieuwsbrief.
Springspin – Menemerus semilimbatus uit het geslacht Menemerus en de familie Salticidae
Springspin algemeen:
De familie van de springspinnen bestaat uit 5423 soorten in 575 geslachten. De lichaamslengte varieert van 2 tot 16 mm.
Gezichtsvermogen
Het visueel systeem van de springspinnen is het hoogst ontwikkeld van alle spinnen en wellicht zelfs van alle geleedpotigen.
Ze hebben vier grote, naar voren gerichte ogen, waarvan de middelste de grootste zijn.
De middelste ogen zijn net telelenzen met een hele kleine beeldhoek en zeer goede gezichtsscherpte.
De ander twee ogen ernaast hebben een overlappende beeldhoek van ongeveer 60 graden, zo kunnen ze heel goed afstand inschatten, vormen en bewegingen waarnemen.
De ogen reflecteren in het donker en als er licht op valt.
De sprong
Voordat springspinnen een sprong wagen spannen ze eerst een veiligheidsdraad, voor het geval er iets mis gaat. Ze springen door de voor- en achterpoten snel hydraulisch te strekken, zo vangen ze prooien en ontsnappen ze aan vijanden.
Ze kunnen vijf tot zes keer hun lichaamslengte springen.
Voortplanting
De eieren worden ingepakt in een zijden eierzakje en verstopt tussen planten, in schorsspleten en in mos. Het vrouwtje bewaakt ze tot ze uitkomen.
Leefwijze
De spinnetjes verblijven graag op warme, zonnige plaatsen. Bij slecht weer verstoppen ze zich in kleine zijden nestjes in scheuren en spleten, waar ze ook de winter doorbrengen.
De zeldzame Menemerus semilimbatum zijn vrij grote springspinnen van ongeveer 6.5-8.4 mm groot waarbij het mannetje net iets kleiner is dan het vrouwtje.
Het achterlijf en de kop zijn wat afgeplat en zijn bedekt met korte, dichte, grijswitte haren.
De palpen of tastsprieten ontstaan uit de monddelen en dienen net als bij insekten als tastorgaan.
Bij de mannetjes hebben ze ook een functie als geslachtsorgaan. Deze palpen zijn harig en witachtig van kleur.
De geslachtsopening van het vrouwtje zit aan de buikzijde.
De zijkant van hun schild is wit met kleine driehoekige markeringen in het midden.
De poten zijn lichtbruin met donkere ringen en vlekken. Het achterlijf is geel tot grijsachtig met heldere V-vormige markeringen.
Deze spinnetjes zijn een invasieve soort en leven in tuinen, binnen en buiten huizen. Meestal worden ze gezien op de muren van gebouwen waar ze hun prooi besluipen.
Bronvermelding Wikipedia, Waarnemingen en Google
Foto 1: Bart-Jan Baaijens, augustus 2023 in Portugal
Foto 2: Danny VG, 23 september 2023 in Frankrijk
Schuimcicade - Philaenus spumarius
Jullie kennen misschien wel die slijmerige schuimhoopjes die aan sommige planten of stengels te zien zijn. (zie foto 2)
De schuimcicade wordt ook wel spuugbeestje, koekoeksspog of schuimbeestje genoemd.
Het is een insect die behoort tot de onderorde van de cicaden.
In Nederland en België is het de meest voorkomende cicade.
De lichaamslengte is ongeveer 5 tot 7 mm, de volwassen cicade heeft vleugels die bruin tot bruingrijs zijn met soms lichtere vlekken.
De larven ook wel nimf genoemd, verschijnen in mei. Ze zijn bleekgroen tot bleekgeel van kleur.
Ze vormen het schuim door lucht uit te ademen in vocht wat door de anus wordt uitgescheiden, het zg. koekoeksspog. Ze leven in een schuimnest om hun tere huid te beschermen tegen uitdroging door de zon en andere dieren die trek hebben in een lekker hapje, zoals spinnen, vogels en wespen.
Totdat de nimf een volwassen insect is met vleugels blijft hij in het schuim. Dit proces duurt 30 tot 100 dagen en in die tijd verveld de larve ongeveer 5 keer.
De volwassen cicades kunnen wel tot 70 cm weg springen. De springkracht die ze ontwikkelen is 400 keer hun lichaamsgewicht, ter vergelijking, bij vlooien is dit 135 -, bij sprinkhanen 8 - en bij mensen hooguit 3 maal hun lichaamsgewicht.
De schuimcicade komt voor op verschillende planten, ze hebben een voorkeur voor de lavendel en de wilg. Maar ook op grassen en houtige struiken kan de cicade gevonden worden.
Bronvermelding: Wikipedia en tuinadvies
De foto’s zijn van Paul Dirksen
De Snotolf – Cyclopterus lumpus
De snotolf, ook wel lompvis genoemd, is een straalvinnige vis uit de familie van de snotolven en de orde van de schorpioenvisachtigen.
Uiterlijke kenmerken
De snotof is een wat plompe, rondachtige, ovale vis met een ruwe schubloze huid met benige platen, waarin in zeven lengte rijen knobbels staan.
De voorste rugvin ontbreekt, daar is de rug verhoogd. De tweede rugvin is normaal..
De buikvinnen zijn vergroeid tot een soort zuigschijf waarmee ze zich vast kunnen houden op harde ondergronden.
De bek is afgeplat met grote ogen.
Het vrouwtje is wat groter dan het mannetje en kan max. 61 cm worden en is 9500 gram zwaar.
Leefwijze en verspreiding
De snotolf is een traag zwemmende zoutwatervis die zijn voedsel zowel in het vrije water vind als op de bodem. Ze komen voor in het noorden van de Atlantische oceaan, de Noordzee en de Oostzee op 400 meter diepte.
Voortplanting
In de paaitijd wordt het vrouwtje helder blauwachtig groen van kleur en het mannetje roodachtig, ze gaan dan naar de bodem om te paaien en eieren te leggen.
In ons land komen ze in de winter naar de kust om daar op steenbeschoeiing eipakketten af te zetten.
In de Oosterschelde en het Grevelingenmeer zijn de Snotolven dan te zien tot eind april.
De eitjes hebben een roze kleur die alleen verzorgt en bewaakt worden door het mannetje.
Hij waait met zijn vinnen om zuurstofrijk water over de eitjes te laten gaan en hij verlaat de eipakketten niet, zelfs niet als ze droog vallen blijft hij erbij!
Wat een held
De eitjes komen na 6 tot 8 weken uit.
De kleine snotolfjes (mooi woord voor galgje) blijven het hele voorjaar tussen het wier en groeien snel.
De eitjes worden gebruikt als betaalbaar alternatief voor de kostbare kaviaar en verkocht onder de naam "lompviseieren".
De snotolf staat in IJsland afgebeeld op de achterkant van de 100 kronen munt.
In sommige aquaria kan de snotgolf bekeken worden en in sommige restaurants staat de snotolf zelfs op het menu.
Bronvermelding: Wikipedia, Stichting Anemoon.
De foto is van Mike en staat op het forum.
Prachtbeer – Utetheisa pulchella
De prachtbeer is een zeer zeldzame trekvlinder uit de familie van de spinneruilen en onderfamilie van de beervlinders. Ze vliegen zowel ’s nachts als overdag.
Kenmerken
De voorvleugellengte is 15 tot 22 mm, deze is crèmekleurig met een onregelmatig patroon van rode hoekige stippen met iets kleinere zwarte vlekjes.
De achtervleugel is wit met een onregelmatige zwarte zoom en meestal een donkere middenvlek.
Levenscyclus
De rupsen komen voor van juli tot mei, de soort overwinterd in Zuid-Europa als rups.
De rupsen worden tot 30 mm lang, hebben een grijsachtig lichaam met over de rug en aan beide flanken geelachtige, witte brede lengte strepen.
Over de rugzijde van elk segment enkele rode en zwarte dwarsbanden. Op kleine z.g. wratjes grijze en zwarte haren. De kop is roodachtig bruin met een witachtige Y-tekening.
De waardplanten zijn diverse kruidachtige planten, vooral met ruwe bladeren, in ons land zijn dat de ossentong, Bernagie en slangenkruid. In Spanje de zonnewende.
Van maart tot oktober vliegen ze in meerdere generaties. Ze kunnen overdag makkelijk verstoord worden.
Verspreiding
Zoals al genoemd is het in ons land een zeer zeldzaam voorkomende trekvlinder waarvan er slechts negen waarnemingen werden gemeld in 2006 en dat was een gunstig trekvlinderjaar.
Het jaar 2022 was een zeer goed trekvlinderjaar in ons land doordat er een aantal weken lang een warme wind uit het zuiden waaide waardoor er enkele honderden waargenomen werden.
Mondiaal gezien komt de trekvlinder voor van Afrika tot het noordelijke Middellandse Zeegebied en naar het oosten tot Midden- en Zuid-Azië.
In de gunstige jaren ontwikkelen zich in Noord-Afrika grote aantallen, de vlinders trekken dan via Gibraltar tot Midden-Europa waar zij in wisellende aantallen worden geregistreerd. Ze zijn ook vastgesteld in Engeland en Schotland.
Bronvermelding: Wikipedia en de Vlinderstichting
De foto is van Paul Kersten
Amsterdamse Waterleidingduinen, 10-2022
Akkerdistelboorvlieg – Xyphosia miliaria
De akkerdistelboorvlieg is een vliegensoort uit de familie van de boorvliegen. Ze hebben een geel/oranje kop en lijf, met weinig haren.
Op de vleugels zitten zwarte vlekjes van verschillende grootte.
Boorvliegen (Tephritidae) zijn een familie uit de orde vliegen en muggen ook wel tweevleugeligen (Diptera) genoemd.
Kenmerken
Deze soortgroep vliegen hebben hele mooie tekeningen van vlekken, banden of zigzagstrepen op de vleugels.
Op het eerste gezicht kunnen ze op een sprinspin lijken. De lichaamslengte is maximaal 1,5 cm
Voortplanting
Het vrouwtje legt eitjes in een plant met behulp van haar puntige legboor, die vaak langer is dan de rest van het lichaam.
De eitjes worden apart of groepsgewijs afgezet onder de schil van de vruchten van de plant.
Leefwijze
Een aantal soorten is als larve een zg. bladmineerder en graaft gangen in de bladeren, die mijnen worden genoemd.
Er zijn ook soorten waarvan de larve parasiteren op andere insecten.
De volwassen vliegen voeden zich met plantensappen en vocht uit rottend organisch materiaal.
Verspreiding
De familie komt wereldwijd voor.
Schadelijkheid
Er zijn enkele soorten die schadelijk zijn voor fruitbomen o.a. de kersenbomen en rozen, ook in rozenbottels zijn larven gevonden.
Er zijn 83 soorten boorvliegen in Nederland en 20 soorten in de aangrenzende landen.
De akkerdistelboorvlieg
Deze heeft een legboor van 5 tot 8 mm en komt voor van mei tot september. Ze eten nectar van, de naam zegt het al, de akkerdistel, speerdistel, boerenkool jonker, boerenwormenkruid en pastinaak.
Foto: Bert de Ruiter, Drenthe (05-06-2017)
Bronvermelding Wikipedia en Natuurlexion
Met dank aan onze moderator, Ingrid, voor de samenstelling van de nieuwsbrief.
